Water en politiek. Het verhaal van Rome

(24-07-2017)

"Het water in Rome is bijna op!," donderde Nicola Zingaretti, de voorzitter van het gewest Lazio gisteren (inderdaad, de broer van de acteur die Montalbano speelt). Het waterniveau van Meer van Bracciano staat gevaarlijk laag en dus mag ACEA, het waterbedrijf van Rome, er vanaf 28 juli a.s. tot ergens in december geen water meer uit tappen. Gevolg: dikke paniek en de dreiging dat vanaf vrijdag de stadswijken van Rome bij toerbeurt acht uur lang droog zullen staan. Maar....

Zoals bijna altijd in dit prachtige land is er veel meer aan de hand en is alles anders dan het lijkt. Laten we beginnen bij de vraag hoe Rome aan haar drinkwater komt. De belangrijkste leveranciers zijn de bronnen van de rivier Peschiera in de provincie Rieti. Die leveren 80% van al het water dat de stad nodig heeft. U leest het goed: tachtig en volgens mijn eigen bron, een hoge medewerker van het watermanagement van ACEA, stromen die bronnen gewoon door. Voor de volle 100%.

Het Meer van Bracciano is voor ACEA alleen een noodreservoir, dat wordt aangeboord wanneer er uit andere aquaducten (zoals de Acqua Marcia) als gevolg van langdurig gebrek aan regen niet voldoende water meer binnenkomt. In dit gortdroge jaar is ACEA in maart begonnen met water naar Rome pompen. Het water dat uit het meer komt is goed voor maximaal 8% van de waterbehoefte van Rome. Jawel, acht.

Hoe kan het dan dat de stad vanaf vrijdag in twee delen moet worden gesplitst (aldus de waarschuwingen) en er iedere keer 1,5 miljoen Romeinen acht uur lang zonder water zouden zitten? Dat kan, of tenminste daar kan nu hard mee gedreigd worden omdat er achter de schermen een felle politieke strijd gaande is tussen gewest, ACEA en, indirect, de regeringspartij PD.

In het kort samengevat: ACEA was vroeger een gemeentelijk bedrijf, maar werd in de jaren 90 deels geprivatiseerd. Nu bezit de Gemeente Rome 51% en is de resterende 49% in handen van het Franse bedrijf Suez en van enkele Italiaanse ondernemers. In 1999 ging ACEA naar de beurs, waar het bedrijf tot op heden uitstekend presteert. De Gemeente verdient er zo ook miljoenen aan.

Maar nu komt de adder: sinds de gedeeltelijke privatisering en beursgang heeft ACEA de prioriteiten verlegd van het onderhoud van het drinkwatersysteem naar het investeren in dure, vooral Duitse technologie. Veel technisch personeel werd ontslagen en het onderhoud van de leidingen uitbesteed aan kleine, particuliere bedrijven. Die, bij een lekkage, alleen het gat ter plaatse dichten en niet op zoek gaan naar lekkages over het hele, deels verouderde leidingenstelsel. Vervolgens zet ACEA de waterdruk wat hoger, zodat het hele Romeinse appartementengebouw weer lustig stromend water heeft. Terwijl ondertussen uit de resterende lekken in het systeem door de verhoogde druk het water alleen maar harder wegloopt. 

Dankzij dit beleid heeft Rome nu een waterverlies van 41 tot 44%. En dat wordt alleen maar erger.

Kort geleden werd een deel van de pittoreske waterfonteintjes van Rome, de nasoni of grote neuzen, dichtgedraaid omdat het hier om waterverspilling zou gaan. Totale flauwekul, want de neuzen vormen slechts 1% van het waterverbruik en dienen bovendien als drukregelaars van het waterleidingensysteem. Wie 's avonds laat door de stad loopt zal zien dat het water er vaak keihard uitspuit om de druk in de leidingen op peil te houden. Ze zijn broodnodig. Ook de vele fonteinen doen niet mee aan de verspilling van drinkwater, want die worden gevoed door het antieke aquaduct Acqua Vergine of uit andere bronnen die geen drinkbaar water bevatten.

En dan nu het politieke aspect: Regio-voorzitter Nicola Zingaretti is van de Partito Democratico, de partij van ex-premier en huidig partijleider Matteo Renzi. De topmannen van de ACEA zijn benoemd door de regering-Renzi uit eigen kring (eentje was de baas van het gemeentelijk waterbedrijf van Florence waar Renzi burgemeester is geweest). Zij zijn verantwoordelijk voor de neergang in het onderhoud en de gebrekkige dienstverlening. Zingaretti is een rivaal van Renzi (hij steunde één van Renzi's tegenkandidaten in de race voor het partijleiderschap). Door de watersituatie hoog op te drijven geeft hij een signaal af aan de Renzi-clan dat hij meetelt en, wie weet, zelfs een belangrijke rol wil gaan spelen bij de komende parlementsverkiezingen. Tegelijk zet hij de ACEA-leiding voor het blok om hun beleid te gaan wijzigen en weer de gemeenschap te gaan dienen in plaats van winsten na te jagen.

Burgemeester Virginia Raggi van de Vijfsterrenbeweging hield zich in eerste instantie opvallend stil. Een slimme politieke zet, want zij is zowel baas van 51% van ACEA als burgemeester van de mogelijk getroffen stad. Zij laat gewest en waterbedrijf het samen uitvechten. Vandaag dringt ze met klem aan op alternatieve oplossingen. Ook Zingaretti zingt vanmiddag ineens een toontje lager: "waterrantsoen in Rome is geen oplossing. We moeten er iets op vinden."

En zo zoeken het gewestelijk bestuur en ACEA gezamenlijk naar een manier om niet over te hoeven gaan tot het rantsoeneren van het drinkwater. Dat hoeft natuurlijk ook helemaal niet, zoals hopelijk nu duidelijk is geworden. Men stelt voor meer water te gaan halen uit de andere, kleinere bronnen om zo die 8% goed te maken. Dat lijkt alleszins haalbaar. Vermoedelijk zullen er in de hoger gelegen wijken van Rome wat problemen met de waterdruk zijn, maar als begin augustus de nationale uittocht van de zomervakantie begint zal de overlast waarschijnlijk erg meevallen. Zodat uiteindelijk de gevreesde grote drooglegging in een zeepbel zal veranderen. Ik hoop het van harte. Want de hitte duurt nog wel even voort.